Wat zegt de loopbandtest? (en hoe kan het beter)
De loopbandtest wordt dikwijls gezien als de meest zuivere methode om de VO2 max en het prestatievermogen van hardlopers te bepalen. Je kunt deze test doen bij diverse Sport Medische Adviescentra (SMA). Je loopt dan op een loopband met een mondkap op, waarmee gemeten kan worden hoeveel lucht je uitademt en wat het zuurstofgehalte daarvan is. Op basis van deze gegevens kan bepaald worden hoeveel zuurstof je verbruikt bij een bepaalde snelheid, en daarmee dus wat je VO2 is. In de praktijk begin je met een lage snelheid (bijvoorbeeld 10 km/h), vervolgens wordt de snelheid langzamerhand opgevoerd (bijvoorbeeld iedere 3 minuten met 1 km/h) tot je niet sneller meer kunt. Tijdens de test neemt je zuurstofverbruik toe tot een maximumwaarde, de VO2 max.
Foto: Loopbandtest Hans van Dijk (auteur)
Wat zegt het resultaat van de test?
De test geeft een goed beeld van je conditie. Zo liet auteur Hans de test 2 keer doen bij Sport Medisch Centrum Papendal: 1 keer in november 2011 (toen hij 68 kg woog) en 1 keer in november 2012 (toen hij afgevallen was naar 58 kg). Zijn conditie bleek na het afvallen spectaculair verbeterd te zijn, zoals te zien is in de figuur. Zijn VO2 max steeg van 51 ml/kg/min in 2011 naar 60 in 2012!
Maar klopt de test wel?
De loopbandtest is op zich een goede methode om je VO2 max te bepalen, omdat je zuurstofverbruik echt gemeten wordt terwijl je hardloopt. De test is dus duidelijk beter dan een fietstest (die minder specifiek is voor hardlopen) en de andere methoden die we in een eerder stukje behandelden. Toch kent de loopbandtest één ernstig bezwaar: je loopt namelijk zonder tegenwind! In werkelijkheid hebben we bij hardlopen altijd last van tegenwind. Zelfs bij windstil weer of bij indoorwedstrijden creëeren we namelijk zelf een tegenwind die gelijk is aan onze eigen loopsnelheid. Deze ‘eigen wind’ veroorzaakt een windweerstand, waardoor we een deel van onze VO2 max moeten gebruiken om deze weerstand te overwinnen. In het boek Het Geheim van Hardlopen kunnen we lezen dat de volgende formule geldt:
VO2 verbruik eigen wind = 0,109 v2, waarbij v de loopsnelheid is in m/s.
In werkelijkheid is je beschikbare VO2 max bij hardlopen dus altijd minder dan de waarde die bij de loopbandtest gemeten wordt! Ook kun je aan de formule zien dat naar mate je beter bent, oftewel sneller loopt, het effect van de ‘eigen wind’ op de werkelijke VO2 max groter is. Omdat we de VO2 max willen gebruiken om onze prestaties bij wedstrijden te voorspellen, moeten we de resultaten van de loopbandtest hiervoor corrigeren.
Hoe groot is het effect van de ‘eigen wind’?
In de onderstaande tabel en grafiek kun je zien hoe groot het effect van je ‘eigen wind’ is. Je ziet dat een toploper met een VO2 max op de loopbandtest van 80 ml/kg/min in werkelijkheid in de wedstrijd een 3,49 ml/kg/min lagere VO2 max heeft! Het verschil is dus echt significant.
Kan het ook beter?
SMA Midden Nederland heeft het probleem van de ‘eigen wind’ onderkend en daarom het initiatief genomen om een protocol te ontwikkelen om hiervoor te corrigeren. Zij stellen daarom de hellingshoek van de loopband in op een percentage van 1. Dit is gebaseerd op een onderzoek van de Universiteit van Brighton Sommige andere SMA’s hebben deze methode ook overgenomen.
Wat is het effect van een helling van 1% op de VO2?
Volgens de theorie uit Het Geheim van Hardlopen geldt het volgende:
Energieverbruik hardlopen op een vlak parcours E= cmd
Energieverbruik hardlopen op een helling E= mgh/1047
Hierbij is E het energieverbruik in kcal, c is 1 kcal/kg/min, m is het gewicht in kg, d is de afstand in km, g is 9,81 m/s2 en h is het hoogteverschil in m. De factor 1046 komt van de omrekening van kcal naar Joule (4188) en het spierrendement (25%).
Het extra energieverbruik van een helling van 1 % is dus 9,81*1/1046*1000= 9,4%.
Op een loopbandtest met een helling van 1% verbruik je dus 9,4% meer energie (en dus ook meer VO2) dan op een vlak parcours. Als we dit percentage vergelijken met de tabel, dan zien we dat de helling van 1 % een overschatting geeft van het effect van de ‘eigen wind’.
Hoe nu verder?
De loopbandtest blijft een hele goede methode om je conditie te testen en je VO2 max te bepalen. Wij concluderen wel dat het aanbeveling verdient om de VO2 max waarde die uit de test komt, te corrigeren voor het effect van de ‘eigen wind’ om een meer realistische inschatting te krijgen van de prestatie die je in de wedstrijd kunt neerzetten. Dit kan aan de hand van bovenstaande tabel of door het instellen van de hellingshoek van de loopband. Een hellingshoek van 0,5% of nog iets minder lijkt daarbij een redelijke waarde.
Je kunt het effect van de VO2 max op je eigen tijden berekenen met onze calculator en op de website www.hetgeheimvanhardlopen.nl.
Ons boek is ook verkrijgbaar als ebook.
Hans van Dijk en Ron van Megen
www.hetgeheimvanhardlopen.nl