Heb je zin om mee te gaan naar Tromsø, Ron? Zo begon een berichtje van Rinus. “In Noorwegen kunnen we bijna 400 km boven de Poolcirkel een 10 km lopen. Bij Noorderlicht!” Rinus doelde op de Polar Night Halfmarathon die op 6 januari 2018 gelopen wordt. Ze hebben ook een 5 km en een 10 km.
Hoewel het helemaal niet uitkomt om dan naar het Heel Hoge Noorden te reizen, klinkt het wel als een heel mooi avontuur. De nieuwsgierigheid is gewekt!
Tromsø is de grootste stad in het noorden van Noorwegen. In december en januari heerst de poolnacht en is er overdag geen daglicht. Er doen liefst 1.700 deelnemers mee aan het evenement. Vanwege de grote belangstelling sluit de inschrijving vaak al in december. Het parcours gaat over voetpaden met verijsde sneeuw langs de kust. De organisatie adviseert dan ook met spikes te lopen. Ze raden ook warme wollen (!) hardloopkleding en een muts aan. Want het kan winderig en koud zijn. Dat verbaast niet gezien de ligging van Tromsø. Verrassend is wel dat de gemiddelde temperatuur in januari ‘slechts’ -5°C is. Dit blijkt door de warme golfstroom te komen die in de Atlantische oceaan langs de kust van Noorwegen stroomt.
Fotobijschrift: start Polar Night Halfmarathon in Tromsø (organisatie)
Ook gewoon in Nederland komt het in de winter regelmatig voor dat regen, kou en wind voor problemen zorgen. Er zijn vier factoren die hierbij een rol spelen.
Bij harde wind daalt de gevoelstemperatuur sterk
Bij harde wind is de gevoelstemperatuur een stuk lager dan de gewone temperatuur. Deze ‘windkoude’ (‘windchill’ in het Engels) wordt veroorzaakt doordat de wind het isolerende laagje lucht rondom de huid wegblaast. In de grafiek laten we de gevoelstemperatuur zien als functie van de gewone temperatuur en de windkracht in Beaufort.
Zoals je kunt zien in de grafiek, kan de gevoelstemperatuur bij harde wind een stuk lager zijn dan de gewone buitentemperatuur. Ongeacht of je in Tromsø of gewoon in Nederland bent, bij windkracht 4 en -5°C is de gevoelstemperatuur al -10°C.
In de regen treedt snel onderkoeling op
In Tromsø zal het in januari wel niet regenen. In Nederland hebben we daar gegarandeerd wel regelmatig last van. In de regen treedt snel onderkoeling op. Dit vindt plaats als de huid en kleding nat wordt en er zich dus geen isolerend luchtlaagje kan vormen. In de praktijk blijkt deze factor zeer belangrijk te zijn omdat de warmtegeleiding van water maar liefst 26 keer groter is dan die van lucht.
Beschermende kleding is nodig
De functie van kleding is om een isolerend luchtlaagje in stand te houden dat de afkoeling beperkt. Het is verstandig om meerdere lagen lichtgewicht poreuze en ‘ademende’ kleding te dragen, die geen vocht opneemt en een optimale isolatie bewerkstelligt.
In de literatuur staan richtlijnen voor het aantal isolerende lagen kleding als functie van de gevoelstemperatuur en de loopsnelheid. Bij gevoelstemperaturen in de buurt van het vriespunt zijn theoretisch 2 beschermende lagen nodig en in de praktijk tenminste 3, met name wanneer de kleding nat kan worden en zijn isolerende functie verliest. Wanneer de loopsnelheid daalt tot een wandeltempo, zijn zelfs 4 lagen vereist. De invloed van de loopsnelheid is dus aanzienlijk. In rust zijn 4 keer zoveel lagen nodig als bij een snelheid van 16 km/h. Het benodigde aantal isolerende laagjes voor een Eskimo op de Noordpool is zelfs 10!
Fotobijschrift: bij kou en windchill draag je ter bescherming meerdere lagen kleding. (organisatie)
Kleine en magere mensen zijn extra kwetsbaar in de kou
De vierde en laatste invloedfactor is de gevoeligheid van de loper voor de kou. Kleine mensen zijn gevoeliger omdat hun verhouding lichaamsoppervlak/gewicht groter is. Hierdoor moeten ze relatief meer warmte produceren om afkoeling tegen te gaan. Veel lopers hebben een laag vetpercentage. Ook dit is ongunstig, omdat het lichaamsvet een isolerende functie heeft. Tim Noakes, de auteur van ’The Lore of Running’, concludeerde dan ook dat de gevoeligheid voor de kou juist het omgekeerde is van de gevoeligheid voor de hitte: in de hitte zijn kleine, magere mensen in het voordeel, terwijl in de kou het omgekeerde geldt!
Vergeet bij koud en nat weer overigens vooral niet voldoende droge en warme kleding mee te nemen voor na afloop.
Je kunt het effect van alle factoren op je prestaties nalezen in ons boek
Hardlopen met Power!
Het boek luidt een revolutie in op hardloopgebied. Het boek legt de achtergronden en voordelen uit van hardloopvermogensmeters, die momenteel op de markt verschijnen. Net als wielrenners, kunnen hardlopers nu ook hun prestaties in de training en in de wedstrijd optimaliseren met de extra informatie van hun wattage! Van de schrijvers van Het Geheim van Hardlopen.
De ISBN nummers zijn:
paperback 978-90-821069-7-8
e-book (ePub3) 978-90-821069-8-5
e-book (Adobe DRM pdf) 978-90-821069-9-2
Hans van Dijk en Ron van Megen
www.hardlopenmetpower.nl