De lezers van onze boeken en onze artikelen op ProRun.nl kennen ongetwijfeld ons hardloopmodel, dat stelt dat onze prestatie bepaald wordt door de som van de loopweerstand Pr, de luchtweerstand Pa en de klimweerstand Pc.
In dit model zijn alle factoren verwerkt die van invloed zijn op je hardlooptijd, zoals je gewicht, je schoenen, je loopstijl, de temperatuur, de luchtdruk, je luchtweerstand (die minder is als je in een groepje loopt), de wind, de hoogte boven zeeniveau en de hellingsgraad.
Van alle factoren kunnen we zeer nauwkeurig de invloed op je hardlooptijd bepalen, maar tot nu toe lukte dat het minst goed met de invloed van de wind. Het probleem hierbij is dat de wind zo variabel is, naar tijd en plaats.
Als hardloper heb je dat vast wel ervaren, soms sta je bijna stil door een windvlaag en op andere plekken en momenten heb je weinig last van de wind. De windgegevens die je op Strava ziet staan komen van meetstations en zeggen weinig omdat ze het alleen geven over een langere periode (gemiddelden per 10 minuten), terwijl je tijdverlies vooral bepaald wordt door harde windvlagen die wat langer aanhouden.
Daar komt bij dat meetstations de wind meten op 10 meter hoogte en de windsnelheid op borsthoogte een stuk lager is (orde 50%). Verder heb je onderweg natuurlijk te maken met windschaduw in een groepje en door bomen en gebouwen of juist windzuiging langs straten en gebouwen.
Kortom, het was tot nu toe onmogelijk om nauwkeurig de windsnelheid te bepalen waar je al hardloper last van hebt. Daar komt bij dat die windsnelheid sterk varieert naar tijd en plaats. Het berekenen van de invloed van de wind altijd het zwakke punt in ons model bleef. Maar daar hebben we een oplossing voor door op een slimme manier gebruik te maken van de Air Power data van Stryd.
In een eerder artikel hebben we het meetprincipe van de ‘wind port’ van Stryd, waarmee de Air Power wordt bepaald, al eens uitgelegd. Stryd meet via een ‘wind port’ de windweerstand in real time. Dat levert een accuraat beeld van het verloop van de wind en daarmee het tijdverlies. We illustreerden deze doorbraaktechnologie al eens eerder aan de hand van de halve marathon van Egmond.
In dit artikel laten we zien hoe we nauwkeurig berekend hebben hoeveel tijdverlies de wind tijdens de recente marathon van Den Bosch veroorzaakte.
Een dik PR voor Koen de Jong
We kunnen ons niet goed voorstellen dat iemand de artikelen van Koen de Jong over de marathon van Den Bosch heeft gemist. Koen scherpte zijn PR (2:59:02) met ruim 8 minuten aan. Koen was euforisch. Dezelfde avond had hij het al uitgeschreven in een enthousiast artikel voor Sportrusten. Bij ProRun had Koen vooraf uit de doeken gedaan dat 2:49:41 volgens de calculator van Hans en Ron haalbaar zou zijn. Het werd ondanks de harde wind 2:50:47.
Marathon van Den Bosch
De Bossche marathon was er een voor genodigden. Met de start in Sint Michielsgestel ging het in 3 ronden van 14 km linksom met een keerpunt rond het Bossche Broek en weer terug. In het open terrein had de wind vrij spel. Met 10 deelnemers was er ook geen gelegenheid te schuilen in een groepje. Slechts aangemoedigd door een groepje bekenden liep iedereen zijn eigen race.
Maar niet alleen. Koen de Jong had niet voor niets getraind met zijn Stryd hardloopvermogensmeter. Hij hoefde slecht op één getal te letten: 250 watt.
Ook Mark Zuurhout liep met een Stryd. Het streefwattage van Mark was 230 watt. De prestatie van Mark evalueren we ook in dit artikel. Zijn tijd van 3:08:25 betekende ook voor hem een PR. Hij liep gemiddeld 230,1 watt! Mark vertelde ons dat dit een snellere tijd is dan de Stryd race calculator voorspelde (3:10:59) en ruim 2 minuten langzamer dan onze calculator (zonder invloed van de wind).
Voor de evaluatie moet je nog weten dat Koen de Jong met de snelle HOKA ONE ONE Carbon X2 schoenen liep en Mark met HOKA ONE ONE Clifton Edge wedstrijdschoenen.
Wind
Het was bewolkt op zondag 28 maart 2021. De temperatuur was met 8°C goed voor een marathon, maar de windkracht 4 (25 km/h) uit het zuidwesten zorgde voor een frisse 4°C gevoelstemperatuur. Het onbeschutte parcours lag niet ongunstig ten opzichte van deze windrichting.
Het startschot viel om 09:34 uur. Koen finishte tegen 12:30 uur en Mark kort na 12:45 uur. In onderstaande windgrafiek van het weerstation Gilze Rijen is te zien dat ze de hele race met windkracht 4 en harde windstoten (windkracht 7) te maken hadden.
Loop met constant vermogen
De lezers van onze artikelen bij ProRun en van ons boek ‘Hardlopen met Power!’ weten dat je je snelste tijd loopt als je met een constant vermogen loopt. Het wattage wel te verstaan dat je op die afstand aan kunt. Voor Koen is dat 250 watt en voor Mark 230 watt. Je hoeft dus alleen op deze waarde te letten op je hardloophorloge.
Als de wind aantrekt, neemt de windweerstand toe en heb je minder wattage beschikbaar voor je loopweerstand. Dit betekent dat je navenant langzamer moet lopen. Valt de wind weg of heb je de wind in de rug geef je gas en loop je harder. Het parcours was vlak, maar voor heuvelop en heuvelaf geldt hetzelfde.
In onderstaande afbeelding is de windweerstand weergegeven over de 3 ronden van de marathon. Hierbij moet je je realiseren dat bij deze loopsnelheden al zo’n 10 watt nodig zijn om je loopwind te overwinnen (bij windstil weer). Onder de 10 watt was er dus een windvoordeel (windje in de rug). Boven de 10 watt was er sprake van windje tegen. Je ziet duidelijk het effect van de windstoten met windweerstanden.
In de volgende afbeelding vergroten we het wind- en snelheidsverloop voor de eerste ronde uit. De tweede en derde ronde leveren een vergelijkbaar beeld op.
We laten in dit geval de gegevens van Mark zien. Mark liep de marathon gemiddeld in een tempo van 4:28/km (13,4 km/h). Hij slaagde erin om zijn wattage mooi constant te houden. Je ziet duidelijk dat tijdens de zwaardere en langere windvlagen de windweerstand flink opliep tot orde 30 Watt of meer.
Omdat Mark zijn vermogen constant hield op 230 Watt, daalde zijn snelheid tot 200/230*13.4 = 11.7 km/h. In de grafiek zie je duidelijk deze snelheidsdips terug. De praktijk volgt dus de theorie: als de windweerstand toeneemt, neemt je snelheid evenredig af en verlies je tijd.
We hebben dit in detail uitgewerkt in onderstaande tabel. Voor alle trajecten waarbij een serieus windnadeel optrad (windweerstand hoger dan 10 Watt gedurende langere periode) hebben we bepaald wat de lengte van het traject was en de gemiddelde windweerstand. Vervolgens hebben we van al die trajecten het tijdverlies berekend op basis van het lagere resterende vermogen (vermogen-windweerstand). Bedenk daarbij dat tegenwind een veel groter nadeel betekent dan meewind aan voordeel oplevert, en dat ook zijwind een nadeel oplevert.
Van elke seconde hebben we gegevens – Stryd meet alles een groot aantal keren per seconde – waardoor we in detail konden berekenen wat het tijdverlies van Koen en Mark door de wind was:
- tijdverlies Koen: 101.2 seconden (1:41.2)
- tijdverlies Mark: 121.3 seconden (2:01.3)
Waarom het tijdverlies door de wind van Koen minder was dan van Mark kun je verklaren uit het verschil in vermogen waarmee ze liepen (respectievelijk 250 watt en 230 watt). De wind was voor beiden gelijk en voor Mark daarom relatief meer dan de sterkere Koen.
Kijk nu nog eens naar de voorspelde tijden aan het begin van dit artikel? Voor Koen stond daar dat hij 1:06 langzamer gelopen heeft dan de voorspelling van de Race Calculator van Stryd. Volgens onze berekening was het dus nog iets meer 1:41.
Wij zijn heel tevreden met deze nieuwe methode om grip te krijgen op het tijdverlies door de wind. We denken dat dit een flinke stap voorwaarts is omdat het met de Stryd nu mogelijk is om de windweerstand nauwkeurig te bepalen in real time en ter plaatse van de loper zelf. De berekende tijdverliezen van 1:41 en 2:01 bij een windkracht 4 lijken ons heel reëel en een stuk nauwkeuriger dan we hadden kunnen bepalen met globale windgegevens van een weerstation.
Je kunt het effect van alle factoren op je prestaties nalezen in ons boek Hardlopen met Power!.